के गणतन्त्र नै सर्वौषधी हो ? - एकलव्य

एकताका बुझ्ने गरिन्थ्यो संविधानसभाको चुनाव हुने बित्तिकै नेपाली जनजीवनका सम्पूर्ण रोगहरूको निदान हुनेछ । यसको आंशिक सत्य पाटो थियो , हतियार उठाएर कथित क्रान्ति वा आतंकमा लागेकाहरूले उठाएको न्यूनतम राजनैतिक सहमतिका लागि र उनीहरूले भने बमोजिम शान्तिपूर्ण बाटोको लागि यो न्यूनतम प्राप्ति थियो अथवा यहाँ सहमत हुन सकिन्थ्यो , अरूले पनि चाहे भने । फलत: त्यही हुन नसक्ने वा नभैरहेको संविधानसभा निर्वाचन सम्भव पार्नका लागि प्रयास, वार्ता र सहमतिका संस्करणहरूको खोजी भयो । आज यो एजेण्डामा मन , वचन र कर्मले सबै पक्ष आइसके , तर हाम्रो खोजी अरू विषयवस्तुतर्फ आकृष्ट भएको छ र बुझाउन खोजिँदैछ “ यो हुने भनेको संविधानसभाको चुनाबले पनि केही लछारपाटो लाउँदैन” ।

कुरा ठीकै पनि होला, तल फाँटबाट उकालो चढ्दा माथि देखिने पहिलो डाँडाको टुप्पा हाम्रो लक्ष्य हुनसक्छ तर चढेर माथि पुगिसकेपछि महशूस हुन पुग्छ , वास्तविक यात्राले छिचोल्नु पर्ने डाँडाहरूको यो शृङ्खलामा त्यो पहिलो डाँडामाथिको हाम्रो चढाइ केवल शुरूवात मात्र थियो । तर राजनीति डाँडा चढ्दै मनलाई ढाडस दिएर ढाँट्दै हिँडाउने पथिकको यात्रा पनि हैन नि ! व्यक्तिले आँफैलाई आफ्नो विषयगत यात्रामा जसरी पनि अघि बढाओस् तर समष्टिलाई व्यक्तिको सीमिततामा धकेलेर हामी तुलना गर्न पनि त सक्दैनौँ नि ।
अब आएर भनिँदैछ , राजतन्त्रको अन्त्य गर्नुपर्छ र मात्र नेपालीहरूका सबै दु:ख र पीडाको उन्मूलन नै हुनेछ ।
वर्तमान नेपालको राजनीतिमा सबैभन्दा छाएको विषय हो बिगत २५० वर्ष सम्म अकण्टक छाएको नेपाली राजतन्त्रको भविष्य सम्बन्धी मुद्दा । तत्कालीन राजा विरेन्द्रको रहस्यमय ढंगले भएको वंश विनास र तत्पश्चात प्रयाप्त योजना बिना उनका भाइ ज्ञानेन्द्रको निरंकूश राजा बन्न चाहने अन्धो अभिलाषाले निम्ताएको घटनाहरूको सिलसिलाले अहिले नेपाली राजतन्त्रलाई अवसानको विन्दुमा पुर्‍याएको कुरामा विवाद होओइन । नेपाली राजतन्त्रको मियो राजा विरेन्द्र संगै ढलेको थियो र नेपालले यही विन्दुबाट गणतन्त्रतर्फको औपचारिक प्रस्थान शुरू गर्‍यो भन्ने माओवादी नेता बाबुराम भट्टराईको पहिलो भनाइमा सत्यता छैन वा थिएन भन्न सकिन्न । राजनीतिलाई नभोगेका अनि पर्दा पछाडि बसेर पर, गरिमा , प्रतिष्ठा र दरवारिया हुनुको फाइदामा मात्र रजगज गर्दै आएका ज्ञानेन्द्रलाई , आफ्नो दाइ केवल टुलुटुलु हेरेर बस्ने खालको मात्र लाग्नुमा पनि अनौठो थिएन । किनभने सबै कच्चा खेलाडीहरू यस्तै सोच्ने गर्छन , “ मैले चान्स पाए , जान्या थिएँ । सबैलाई ठिक पार्दिन्थेँ” । तर अपशोस यसो भन्दै मौका लिनेहरूले केवल अपशोस र असफलताको दलदलमा जाकिने नियति मात्र प्राप्त गरे वा गरिरहेछन् । अरूले बिगारेको, भत्काएको , लुटेको, खाएको वा बद्‍मासी गरेको देख्न वा आरोपको रापमा ताप लिन सजिलो भएपनि विपरित देशामा घुमिरहेको पाङ्ग्राको गतिलाई सुल्टाएर फेरि यात्रा सही बाटोमा लैजानि त्यति सहज कहिल्यै भएको छैन । ज्ञानेन्द्रले त्यही गल्ति गरे , जुन उनको अन्धो र अनुभवहीन महत्वाकांक्षले उनलाई सिकायो । जसले जे भनोस् , नेपाली राजतन्त्रको पतनको असली कारक ऊ स्वयं हो र उस भित्रका घर गरेर बसिरहेका दृश्य-अदृश्य पतन्नोन्मूख कारक प्रवृत्ति नै हुन् । जब वीरेन्द्रको वंश विनासमा रहस्यमय ढंगले भाइ ज्ञानेन्द्रका परिवारका सदस्यहरू मात्र बाँच्न सफल भए , त्यो घटनाको विन्दुदेखि नेपाली जनमनको आस्थामा राजतन्त्रको औचित्यताले प्रश्नै प्रश्नको समना गरिरह्यो । जब नरनारीहरू सडकमा , ज्ञानेन्द्र मुर्दावाद वा भाइमारा राजा चाहिँदैन भन्ने फलाकोका साथ चिण्डे मुण्डे टाउको लिएर टायर बाल्ने उद्यममा लागे , नेपाली मनबाट राजतन्त्रले बिदा लियो । राजतन्त्र जस्तो एउटा परिवारको सर्वश्रेष्ठतामा वा जन्मको आधारमा मान्छे विशिष्ट हुन्छ भन्ने विश्वासमा टिकेको तन्त्र , जनताको आस्थामा पैदा गरिएको भूचालसंगै ध्वस्त हुन स्वाभाविक थियो । अत: ज्ञानेन्द्र नै दरबार काण्डका कर्ताधर्ता थिए भने नेपाली राजतन्त्रको वर्तमान नियतिमात्र हैन यसभन्दा पनि अघि बढेर उनको पत्तासाफ हुनु उचित छ । यदि उनी त्यसका कर्ताधर्ता नभएर केवल परिबन्दका शिकार बनेका थिए भने पनि उनले यो कुरामा चित्त बुझाउनै पर्छ , नेपालको राजा बन्नु उनको नियतिमा कहिल्यै लेखिएको थिएन वा उनी नेपाली राजतन्त्रका असली हकदार कहिल्यै थिएनन् र उनले यो सत्यलाई जति छिटो स्वीकारे त्यति नै उनको मानसलाई सुख मिल्छ । जनताको विश्वासमा रहेन भने , जसोतसो राजा भएर टिकिरहन खोज्ने मूर्खता हिजो हामी र हाम्रा पूर्वजहरूले साँचै मानेर आएका राजाहरूको मृतआत्माप्रति पनि अनास्था हुन्छ।
राम्रा र नराम्रा सबै कुराको एकदिन अन्त्य हुन्छ र यो सत्यलाई स्वीकार्‍यो भने नेपाली राजनैतिक इतिहासका राजतन्त्रात्मक २५० वर्षले दिएको योगदान वा नोक्सानीको चर्चा खुलेर हुनेछ आगामी दिनहरूमा किनभने त्यो कुरामाथि सेन्सर लगाउन घटनाक्रमको यो विन्दुमा राजाको शासन बाँकि रहने छैन । तर , नेपाली राजतन्त्रले राम्रो गर्‍यो गरेन भन्ने बारेमा जति विवाद भएपनि पृथ्वीनरायण शाह, आधुनिक नेपाल र नेपालको अक्षुण्णताको अतीत र वर्तमानमा शाहराजाहरूको कुनै न कुनै योदान थियो भन्न संकोच मान्नु पर्दैन । हुनसक्थ्यो , त्यो बेला विकल्पमा अरू नै शासक नेपाली राजगद्दीमा छाएका भए झनै राम्रो पनि गर्थे होलान् । तर यसो भएको भए त्यसो हुन्थ्यो होला भन्नुले हाम्रो इतिहास सच्चिन सक्दैन । राजतन्त्रमाथि विश्वास नरहँदा नरहँदै पनि , अवसानको विन्दुमा बाँच्दै गरेको नेपाली राजतन्त्रका लागि सहानुभूति ! तर अबको अहम प्रश्‍न हो , के नेपाली राजतन्त्रको बहिर्गमन पश्चात नेपाली राजनीतिका दिनहरू सुनौला र गुलाबी चमत्कारिकताले भरिएका हुनेछन् ? नेपाली राजनीतिका गत एकसय वर्षका परिवर्तनहरूलाई हेर्दा भने हामी त्यति उत्साहित हुन पर्दैन होला । हामीले क्रान्ति, आन्दोलन र परिवर्तनका धेरै अनुभवहरू गएको सय वर्षमा भोगेपनि , हाम्रो वर्तमानलाई हेर्दा , अपेक्षित उपलब्धिहरूले हामीलाई सदैव छलेर नै हिँडिरहेको देखिएकै हो । मेरो विश्वास छ , हामी यो नियतिको चक्रलाई बदल्न विचार र व्यवहार दुवै कुराले पहिलाका परिवर्तनकारी समयमा पनि तयार थिएनौँ र यसपाला पनि छेनौँ । किनभने यो परिवर्तन पछि हामीले कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने कुराको तयारी गर्नु पर्ने कुरालई कहिलै सोच्नु पर्ने नै ठानेनौँ । जब खोक्रो उत्साहमात्र हाम्रो क्रान्तिको आधारबन्छ र त्यसकालागि विचार र व्यवहारको उकेरा लाग्दैन , अनि हरेक रोमाञ्च अर्को कुण्ठामा बदलिनबाट जोगिँदैन । राजतन्त्र त जाने ने भयो जाला , तर यसपछि के र कसरी भन्ने कुराको कहीँ कतै चर्चा छैन । कतै जस्ले सक्ने उतै तान्ने पो हो कि ? सके नियमले, नसके बल र र शस्त्र अस्त्रले भएपनि आफ्नोबाटोतर्फ जबर्जस्ति गुडाउन खोज्ने अभिष्ट बोकेर पो योजना गरिँदैछ कि ? शाहराजा पृथ्वीनारायणले बलपूर्वक एकीकरण गरेको नेपाललाई , उनको अन्याय सच्चाउन उल्टाउन पो खोजिने हो कि ? खरबारीमा उभिएको जर्जर बुढो रूखलाई ढाल्ने त भइयो तर , खै त अरू पाँचवटा रूख समयमै रोपेर भोलिका लागि चौतारीहरु बनाउने हाम्रो प्रयत्न ? कि यो प्रयत्न केवल धोद्रो लागेको बूढो रूखका पात, हाँगा र सीमित मूढाहरू मात्र लैजान चालिएको कृत्य हो ? भोलिको नेपाली राजनीतिका मुद्दाहरू कसरी कुन बाटोबाट निरूपण गर्ने र देशको राजनीतलाई विश्वमान्य लोकतान्त्रिक पद्दतिसम्मत कसरी अगाडि लैजाने भन्ने कुराम नेपाली राजनीतिका
स्टेक होल्डरहरू एक ठाउँमा उभिएर प्रतिबद्द नबनुञ्जेल , नेपाली राजनीतिले अस्थिरता कै नियतिबाट गुज्रिनु पर्ने पो हो कि !
यस्तो प्रवुद्दहरूसंग सोध्न मन लाग्छ , के गणतन्त्र नेपाली राजनीतिको सर्वौषधी हो त ?

pw_md_yantra_durga01_300.jpg (JPEG Image, 300x337 pixels)

pw_md_yantra_durga01_300.jpg (JPEG Image, 300x337 pixels)

असमञ्जस ‘म’

यो विशाल महासागरको अगम अगोचर विशालताले
मलाई किन आफ्नै हीनतावोधको दृश्य सम्झाउन खोज्छ ?
टापू र भूखण्डहरू क्रमश: खियाउँदै यसका ज्वारभाटाहरू
युगौँदेखि धराको अस्मितालाई श:नै श:नै खाइरहेछन्
कुनै मिथकको अक्टोपस सदृश, ई ज्वारका खुट्टाहरू
रक्तविजका अंकूरित शिरहरू झैँ निरन्तर बढिरहेछन्
सर्वग्रासी, सर्वभक्षी अनन्त जिह्वाहरू लपलपाउँदै
ढुङ्गा, माटो , बालुवा , जरा अनि पत्कररूपी अवरोध
खियाउँदै, निल्दै, सोहोर्दै क्रमश: आफ्नै गतिमान अंगालोमा
कसरी निर्लिप्त बन्छन् ई बलशाली भूज अनि स्तम्भहरू
यो भीमकाय स्थूलता, अनि अजम्बर देखिने स्वरूपहरू
किन खिइन्छन् र खाइन्छन् निरिहतामा, पानीका स्पर्शले
ती नूनिला पानीका लहरहरू पाइतालामा मद्दिम छोइँदा ?
‍……………………………………………………………
म, समुद्रका ई उत्ताल छालसंग , हुत्तिँदै रमाउन सक्दिन
कुन्नि किन ई , यसरी हरदम मच्चिँदै छन, अथाह समयदेखि
किन म आज हराइरहेछु , आफ्नै जीवनका विष्मयहरूको खोजीमा
ती मसंग अन्तरंग रहेका वा भ्रममा नै मैले आफ्नै ठानेकाहरू
किन मसंग आत्मिय बन्न सक्दैनन? र शत्रूता नै साध्न खोझ्छन्
म अपलक जीवन हुनुका ई अफ्ठ्याराहरूको आँकलन गणितमा
किन यसरी निरतन्तर र अनवरत फँस्दै गैरहेको छु, निष्णात ?
किन मेरो मानसमा स्वप्नहरू मिठास बिम्बहरू दिन खोज्दैनन
किन यो स्वबोधको अनन्त गतिमा बढिरहेका लहरहरू
सञ्चारित गराउन सक्दैनन म भित्र , मिठासका उछ्छ्वासहरू
किन यो अगम व्योमको यो अप्रतिम विशालता सिर्जना गर्छ
म भित्र , एउटा कहाली लाग्दो दु;स्वप्नका झुसिला प्रभावहरू ?
किन चट्टानको बलशाली दर्पिलो छाति, बालुवा बन्न वाध्य छ
पानीका यी निरिह देखिने प्रभावबिहीन सुषुप्त देखिने छालहरू संग,
किन अजस्र प्रभावको पथ्थरिलो छाति देखिने यति निरिह हुन्छ
किन सक्दिन म आँफ्नो परिचय त्यो विजेताको अन्तरंगमा खोज्न?
किन अस्तित्वका ज्वार उत्साहहरू पनि घचेट्न खोज्छन केवल
रंगरहित , ध्वंश अनि विनिर्माण र उदासिनताका खण्डहर भित्र !

जिते अल गोरले बुशलाई

-एकलव्य

यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार संयुक्त रूपमा भएपनि पूर्व अमेरिकी
उपराष्ट्रपति एवं ७ वर्षअघि विवादास्पद रूपमा अमेरिकी राष्ट्रपतिको
निर्वाचनमा पराजित तत्कालीन उमेदवार अल गोरले जित्न पुगेका छन् ।
हिजोमात्र नोबेल एकेडेमीले घोषणा गरे अनुसार अल गोरले 'भूमण्डलीय
ऊष्मीकरण' को समस्यालाई जुन रूपमा महत्व दिएर, यो मानव निर्मित
समस्याप्रति विश्व भरकै ध्यान खिच्नका लागि योगदान र समर्पण दिएका छन्
त्यस कार्यको उच्च मूल्यांकन गर्दै यो पुरस्कार पर्दान गरिएको हो । अल
गोरलाई लगभग १५ लाख अमेरिकी डलर बराबरको यो पुरस्कारको आधा राशी उपलव्ध
हुने कुरा त्यति ठूलो अवश्य हुने छैन, तर नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त
हुनुको प्रतिष्ठा र नोबेल एकेडेमीले उनलाई प्रदान गरेको ' उद्देश्यसहितको
राजनीतिज्ञ' उपाधीले भने , सात वर्षअघि सम्पन्न अमेरिकी राष्ट्रपतीय
निर्वाचनमा वर्तमान राष्ट्रपति जुनियर जर्ज बुशबाट पराजित हुनु पनि अल
गोरका लागि 'ब्लेशिङ इन डिसगाइज' थियो भन्ने कुरा प्रमाणित भएको छ । यो
बिडम्बना नै मान्नु पर्छ , त्यतिबेला निर्वाचन जितेर विश्व कै अति
शक्तिशाली मुलुक अमेरिकाका राष्ट्रपति बन्न पुगेका जर्ज बुश आज ध्वंश,
अशान्ति र युद्ध र मानवता बिरोधी गतिविधिका पर्याय बन्न पुगेका छन भने
सोही निर्वाचन हारेका भनिएका अल गोरले मानवताका लागि भविष्य नै खतरामा
पार्न सक्ने 'भूमण्डलीय ऊष्मीकरण' को मुद्दालाई सर्वाधिक चर्चामा मात्र
ल्याएका छैनन, यो खतराको रोकथामका दिशामा अप्रतिमान सहयोग र कर्म जुटाएका
छन् ।
राष्ट्रपति बनेकै दिनदेखि जर्ज बुशले युद्दको कोकोहोलो मच्चाएर
अफगानिस्तान र इराकालई लगभग ध्वस्त बनाइदिएका छन् । बुशको यो सात वर्षे
अवधिमा भएको अमेरिकी हस्तक्षेपका कारण आजसम्म लगभग १५ लाख जति मान्छे ई
दुई मुलुकमा मारिइसकेको अनुमान छ भने , स्वयं अमेरिकी सैन्य र सम्पत्तिको
क्षति पनि क्रमश: ५००० सिपाहीको शहादत र ५०० बिलियन डलरको सीमापार पुगेको
छ । अल कायदा, तालिवान र सद्दाम हुसेनको सम्भावित आक्रमणबाट अमेरिकालाई
प्रतिरक्षा गर्न भनी रचिएको यो बिभिषिका र विनाशका बाबजूद आज अमेरिका
हिजो भन्दा झन बढी असुरक्षित बन्न पुगेको छ भन्ने जानिफकारहरू को बुझाइ
रहेको छ भने यो सबै मानवीय र भौतिक लगानी के का लागि थियो भनेर जो कोही
प्रश्न गर्न सक्ने हालतमा पुगेका छन् । यसरी अमेरिकी इतिहास मै सबैभन्दा
विवादास्पद राष्ट्रपतिय चुनावको नतिजा जसोतसो आफ्ना पक्षमा पार्न सफल
जर्ज बुश उक्त चुनाब र सो पद जितेर पनि मानवियताको कसीमा हारेर रिटायर्ड
हुनेछन , अर्को सालको अन्त्य सम्ममा भने , त्यो बेला हारेका अल गोर
जुनियर यति बेला चम्केका छन् , पृथ्बी र मानव अस्तित्व रक्षाको संघर्षका
लागि समर्पित योद्दाका रुपमा ।
हुन पनि अल गोरले जहिले देखि राष्ट्रपतिको पदका लागि लडेको चुनाव हारे र
सकृय राजनीतिसंग नाता अलग्याए , उनको प्रसिद्दि केवल बढ्न थाल्यो । उनी
अध्यक्ष रहेको करेण्ट टेलिभिजनले अन्तरकृयात्मक टेलिभिजनको रचनात्मक
उपलब्धिको विशिष्ट उपाधी यही साल पायो भने २००६ मा अल गोर आँफैले
निर्माण र अभिनय गरेको 'इनकन्भिनियण्ट ट्रूथ' नामक वृत्तचित्रले त
एकेडेमी पुरस्कार नै हात पार्यो । आज गुगल, एप्पल, एलायन्स फर
इनवायरोमेण्ट प्रोटेक्सन जस्ता विश्वका सर्वाधिक सफल संस्थाहरू अल गोरको
नाम आफ्नो बोर्डमा राखेर सफल ठान्ने प्रयत्नमा छन भने वातावरणीय संकट र
भूमण्डलीय ऊष्मीकरणका विषयका भाषण, लेख र प्रकाशनहरूमा अल गोरको
सम्बद्दतालाई मात्र पनि आफ्नो सफलताको रूपमा व्यक्ति र संस्थाहरूले लिने
गरेको पाइन्छ । ऊनको २००७ मा प्रकाशित 'दि एसोल्ट अन रिजन' नामक पुस्तक
पनि उत्तिकै चर्चित बन्न पुग्यो । यो कुराको उत्कर्ष भने यस वर्षको नोबेल
पुरस्कारको घोषणामा पुगेको छ, जहाँ पुगेर पराजित राषट्रपति अल गोर
आँफूलाई हराउने भन्दा धेरै अग्लो कदमा देखा परेका छन् ।
हुनसक्छ , हाम्रो जस्तो मुलुक जहाँ जनता र नेता गास , बास, कपास र जीवन
सुरक्षा को मध्ययुगीन मागमा नै राजनीति गर्न वाध्य छन् , त्यहाँ पृथ्वि
तात्ने, ध्रुवीय हिऊँ पग्लने , समुद्र सतह बढ्ने , मानव र उसका सहयात्री
जीवहरूको विनाश र अन्ततोगत्वा मानवीय विनाशका कुराहरू कल्पित कथा जस्ता
लाग्न सक्छन् । तर पनि नेपालको शान हिमालको हिऊँ पग्लेर खण्डहर जस्ता
बनेका राता र काला रंगका डरलाग्दा पहाड, बाढी, खडेरी, भूक्षय जस्ता
पृथ्वी उष्मीकरणका अवस्यम्भावी प्रभावबाट भने हामी पनि मुक्त हुन सक्ने
छैनौँ किनभने ती विषयसंग अलिकति भए पनि जुध्न सक्ने प्रविधि र भौतिक
सामर्थ्यको हैसियत पनि गरीब र सँधै राजनैतिक आन्दोलनमात्र लड्ने बानीको
खोक्रो अनुभव बोकेका हामीसंग हुने छैन ।
जे होस् अल गोरको आन्दोलन विश्वका मानवहरू, जीवहरू र वातावरण सबैका लागि
हो र उनको पछिल्लो उपलब्धिले हाम्रा चिन्ताहरुको पनि सम्मान गरेको छ ,
भलै यो त्य्सतो नदेखियोस् किनभने यहाँ राजा र संविधानसभाको चर्चा नै
देखिँदैन । तर , त्यतिबेला हारेका गोरले हाम्रा राजनीतिवाजलाई पनि थोरै
ज्ञान भने दिएका छन् , संसार जित्नलाई चुनाब जित्नै पर्छ भन्ने छैन,
चुनाब हारेर पनि अझ ठूलो विजयी भन्ने अरू अनन्त संभावनाको संसार पनि छ ,
विकल्पमा ।

बधाई छ , अल गोर र वातावरणवादी पुरोधाहरूलाई !

Coming back after a slumber !

It has been long since I last posted an article. Now I promise to come back and update my blog space with new posts.

नेपाली राजनीतिको हिंसात्मक अध्यायको पटाक्षेप र नया तरंग:

नेपाली राजनीतिक रंगमञ्चलाई बिगत १२ वर्षदेखि गएगुज्रेको बनाउँदै आएको एउटा हिंसात्मक आन्दोलन यसका सञ्चालक माओवादीहरू विधिवत रूपमा गत हप्ता अन्तरिम सरकारमा सम्मिलित हुनपुगे पछि पटाक्षटेप हुन पुगेको छ ।यो घटनाका थुप्रै छोटा र दूरगामी महत्वका असर हुन सक्छन । तर पनि , जनताले लामो समयदेखि अपेक्षा गरेको शान्तिपूर्ण जीवन व्यतित गर्न पाउने र जीवन रक्षाको अधिकारको कोणबाट सोच्दा शान्ति अपरिहार्य अनुभव भैरहेका हुनाले , सो को उपलब्धता अब हुन्छ कि भन्ने कुरामा बढी विश्वस्त हुन सकिने स्थिति बनेको कुरा साँचो हो । तर पनि शान्तिको यो भयानक आकांक्षाका बावजूद एउटा क्रान्तिकारी शक्तिको राजनैतिक महत्वाकांक्षा यसरी सम्झौतापरस्त राजनीतिको भागबण्डे राजनीतिमा फँस्न पुग्दा देसले पु:न आमूल परिवर्तनको मुद्दामा फेरि धोका पाएको हो कि भनेर वर्तमान घटनाक्रमलाई बुझ्ने सन्देहवादीहरू पनि नेपालमा प्रशस्त भेटिन्छन । यस्ता मान्छेहरू विशेषत: व्यवहारवादी राजनीतिको मध्यपन्थी धारलाई धोका, गद्दारी र विसर्जनवादी समझौतापरस्ते बाटो भन्दै , लेनिन र माओका पुस्तकमा वर्णित सन्दर्भलाई उद्दरण गर्ने कट्टर बामपन्थीहरू हुने गर्छन ।

उपर्युक्त झिनो विरोधका बावजूद अधिसंख्यक नेपालीहरूलाई , नेपाली राजनीतिमा बिगत १ वर्षभन्दा पनि कमसमयमा घटेका द्रूत राजनैतिक घटनाक्रमले दिलाएको परिवर्तन अनपेक्षित रुपमा मीठो र सुखद अनुभूति हुनपुगेको छ भन्ने कुरामा अत्युक्ति हुन हुँदैन । तर यो माओवादी समेत सम्मिलित सरकारको गठन मात्रैले, हिंसात्मक द्वन्दको साँचो पटाक्षेप त भइसकेको छैन । उदाहरणका लागि , माओवादी छापामारहरू देशका राष्ट्रिय सेना झैँ समानान्तर शैलिका ब्यारेकमा , राष्ट्रिय कोषबाट रसदपानी खाएर एउटा पार्टी प्रति मात्र समर्पित , वफादार र परेका खण्डमा संयुक्त राष्ट्रिय मिसनको निगरानीमा कण्टेनरबन्द हतियार झिकेर आफ्नो दलको उद्देश्य बमोजिम लड्ने नै हो भन्ने कसम र प्रतिवद्दतासाथ रहेका छन भने हाजारौँ मिलिसियाहरूको समूह सार्वजनिक जीवनका हरेक मोर्चामा योङ कम्युनिष्ट लिगका युवाका रूपमा छाएका छन । अहिलेको परिवर्तित माहौलमा यी युवाहरूको मात्र बोलि बिकिरहेको छ कि जस्तो देखिन्छ किनभने सरकारी अफिस, पुलिस, सेना र सरकारको संयन्त्र यसरी पाखामा उभिएको मूकदर्शक बनेको छ वा बनाइएको छ कि मानौँ देशमा राज्य नामको संयन्त्र अहिले चिर निद्रामा लीन छ । यसमा कम्युनिष्ट लिगका युवाहरूले कानून हातमा लिएर मनोमानी गरे भन्ने हैन , कुनै पनि मुलकको राजनैतिक संक्रमणका परिवर्तनकारी समयमा यस खालका प्रभावहरू देखिन्छन नै तर पनि समझबुझको मात्रा कम र मादक भिडन्तवादी विकार युवाहरूको यो समूहमा रहिरह्यो र अरूलाई स्थान नै नदिने बलमिचाहा प्रवृत्ति कायम रहीरह्यो भने , शान्ति सम्झौताको धज्जी उडिरहने छ । तर पनि , नेपाली राजनीतिको मैदानमा विगत १२ महिनाका घटनाक्रम र एउटा हिंसावादी राजनैतिक शक्तिसंगको सम्झौता यति फलदायी मुकाममा यति छोटो समयमा आइपुग्नु हामी नेपालीका लागि मात्र एक सुखद आश्चर्य हैन , विस्वकै लागि एउटा नमूना बन्न पुगेको कुरा भने साँचो हो । हाम्रा छिमेकी मुलुकका हिंसात्मक आन्तरिक युद्दहरू तथा कैयौँ अफ्रिका र ल्याटिन अमेरिकाका पनि समान खाले आन्तरिक हिंसात्मक युद्धरूका अनुभवले के सिकाएको थियो भने हिंसात्मक युद्दको थालनी भन्दा तिनीहरूको शान्तिपूर्ण बैठान अझ जटिल कुरा हो । उदाहरणका लागि स्थायी शान्तिका लागि गरिएको श्रीलंकन युद्धविराम ५ वर्षसम्म लखतरान बाँचेर फेरि युद्ध घोषणाको संघारमा उभिन पुगेको छ , नर्वेको अन्तरा्ष्ट्रिय मध्यस्थता र अरूको शुभेच्छाका बावजूद । हुन त यो पृथकतावादी द्वन्द हो र छिमेकी मुलुक भारतका पनि धेरै जसो आन्तरिक युद्धहरू यही प्रकृतिका रहेका छन , त्यसैले तिनको निरूपणमा पनि भिन्न जटिलता पक्कै अन्तरनिहित छन । विकसित र सभ्य मानिएको आधुनिक प्रजातन्त्रको जननी मुलुक बेलायतको नर्दर्न आयरल्याण्डको शान्ति प्रकृयाले पनि सम्पन्न हुन धेरै पर्खिनु परेको थियो भने सुडान, अंगोला लगायतका अफ्रिकी मुलुकहरु र पेरु , ग्वाटेमाला, र कोलम्बियाका आन्तरिक भिडन्तको कुरा गरी साध्य नै छैन ।

हुन त नेपालमा यी छिटोछिटो भएका राजनैतिक परिवर्तनका घटनाक्रमलाई , भारतीय राजनितिकारहरुको ( भारत सरकार, प्रतिपक्ष, कम्युनिष्ट पर्टीहरू र विशेषत: कामरेड बाबुरामका गुरु मानिने प्रो एस डि मुनि र बामपन्थी राजनितका हस्तिहरू: प्रकाश कारत र सिताराम येंचुरी) गुरुयोजना मानेर बुझ्ने बुझकीहरू नभएका पनि हैनन, तर मेरो विचारमा नेपाली राजनीतिको यो द्रूत परिवर्तनकारी गतिविधिका योजनाकार अहिलेसम्म नेपाली राजगद्दिका गद्दिनसीन महाराज नै हुनुपर्छ। किनभने , राजा विरेन्द्रको वंशनाशको समय सम्मपनि माओवादीले निकै प्रशंसा गरी मन पराएका नेपाली राजा वा राजतन्त्र , अचानक भएको वा रचिएको दरवार काण्ड पछि मात्र माओवादीको नजरमा आलोच्य बन्न पुगेको थियो । अझ त्यसपछि राजा ज्ञानेन्द्रको दम्भ र अकण्टक राजा बन्ने महत्वाकांक्षा जुन शैलिले अगाडि आयो , त्यस कुराले आगोपानी बाराबारको सम्बन्ध भएका संसदवादी दलहरू र माओवादीलाई मिलेर अघि बढ्नै पर्ने परिस्थितिमा सामुन्ने खडा गरिदियो र त्यही सन्दर्भले सिर्जित योजनाहरू सफल हुनपुग्दा वर्तमानसम्म गति सम्भव हुन पुग्यो , नेपाली राजनीतिको भीषण परिवर्तनको उहापोह । अझैपनि दरवार र उसका शुभेच्छुकहरूबाट हुनसक्ने घात र प्रतिघातका र षडयन्त्र रचिनु र तिनको क्रियान्वयन हुन पाउनु पूर्व छिटोछिटो अन्तरिम सरकार गठन गरी संविधानसभाको चुनावसम्मको यात्रा तय गर्नै पर्ने आवश्यकता भएको हुनाले नेपालको राजनीतिमा सबैलाई अचम्मित पार्ने खालको शान्तिपूर्ण राजनीतितर्फको शिघ्रतिशिघ्र प्रकृतिको परिवर्तन सम्भव भएको हो । तर पनि , शान्ति प्रकृयामा संलग्न राजनैतिक नेतृत्वबाट यो जस खोस्न खोजिएको अर्थ भने लाग्नु हुन्न ।

जसले जे भनोस वा सोचोस् , नेपाली राजनीतिको एउटा क्रान्तिकारी धार सम्झौतावादी राजनीतिको विसर्जनवादी भासमा जाकियो भनेर माओवादीलाई खिसिट्युरी गर्ने राजनीतिवाज त हुने छन नै , माओवादीकालाई पनि सम्झौतावादी राजनीतिको middle point को खोजी गरी त्यस्को सम्मान गर्न सिक्नै पर्ने परिस्थितिमा वर्तमान घटनाक्रमहरूले उभ्याइदिएको छ ।


माओवादी सम्मिलित अन्तरिम सरकारको गठन सम्म आइपुग्दा नेपाली जनताको शान्तिपूर्ण रूपमा बाँच्न पाउने चहनालाई विधिवत सम्मान प्राप्त भएको छ, तर देशका लागि आमूल परिवर्तनका लागि भनेर लडिएको नेपाली इतिहासकै रक्तंजित सवा दसकको युद्धले ऊचालेका सामाजिक, आर्थिक र देशिय मुद्दाहरू के हुने हुन र शान्ति प्रकृयाको सैद्दान्तिक पाटोमा जे भए पनि त्यसको व्यवहारिक पाटोको व्यवस्थिति कसरी गरिने हो र अझ निर्भय रुपमा संविधानसभाको निर्वाचनमा मतदान गर्न पाइन्छ भन्ने कुरामा त्यो सं रा सं को मिसन छ क्यारे त्यस्ले निगरानी गरिहाल्छ ढुक्क भएहुन्छ भन्ने खालको सोचको मात्र भर पर्नु नपरोस् भन्ने कामना भने हामीले गर्नैपर्छ, क्यारे ।



अन्त्यमा दूइटा कुरा:

१) नवनियुक्त संचारमन्त्री कृष्ण महराले मन्त्रि बनेपछिको पहिलो साक्षात्कारमा संचारमा विदेशी लगानी रोक्न सकिन्न भन्नु भएछ, जुन कुरा कामरेड प्रचण्डको २ हप्ता अगाडिको बुटवल अन्तरवार्ताको १८० डिग्रि फरकमा परेछ। अब के भन्ने ,सत्ताले यति छिटो मान्छे बदल्छ ?

२) जिन्स पाइण्टमा unconventional attire मै ( वहाँमात्र हैन है त्यसो गर्ने ) शपथ खाएर चर्चित बन्नु भएकी महिला कामरेड हिसिला यमीले , माओवादी मन्त्रीको प्राइभेट सम्पत्ति नहुने भएकाले भ्रष्टाचार गर्ने कुरै हुँदैन भन्नु भएछ । कुरा धेरै आसावादी छन ,तर भ्रष्टाचार त पार्टी चलाउन पनि गर्नु नपरोस् कामरेड , शूभकामना । तर हेर्नुस त गोविन्दराज, खुमबहदुर, चिरंजीवी, भिम रावल, झलनाथ खनाल सबै त्यहीबाटो चप्पल पड्काउँदै, भ्रष्टाचार विरुद्द जेहाद छेड्छु भनी सरकारमा पसेका हुन तर के भयो तिनको हैसियत ? राम्रो कुरा सुनेकै हो पहिला पनि तर भनेजस्तो भएन त्यो पाला , अब होस् शुभकामना !

के नेपालमा कम्युनिष्ट शासनको अभ्यूदय भएकै हो त ?

जनवरी १७ २००७ प्रकाशित जनआस्था साप्ताहिकले आफ्नो समाचारको पहिलो विषयका रुपमा नेपालको संसद पहिलो पल्ट वामपन्थीमय बनेको मा धेरै खुशी प्रकट गर्नुका साथै पश्चिमी मुलुकहरूले अब नेपालको राजनैतिक घटनाक्रम कम्युनिष्टहरूको पोल्टामा पुगिसकेको एवँ गिरिजा प्रसादको कुनै पनि बेला हुनसक्ने भौतिक अवशानसंगै कम्युनिष्ट सत्तारोहण संवैधानिक ‘कू’ का रुपमा लगभग निश्चित भैसकेको निष्कर्स निकालेको कुरा प्रकाशित गरेको छ । यसैगरी जनवरी १७ मा नै प्रकाशित बुधवार साप्ताहिकले पनि भावातिरेक बनेर नेपाली कम्युनिष्टहरूको राज्यमाथिको चढाव नेपालमा सम्पन्न भैसकेको कुरा प्रकाशित गरेको छ। सर्सर्ति हेर्दा पनि माओवादी र ७ दलहरू वीचको पछिल्लो सम्झौता र अन्तरिम संविधान जारि गरिएपछि बनेको अन्तरिम संसदका ३३० सदस्य मध्ये ५५% भन्दा बढी वा १८० भन्दा बढी सदस्यहरू नेपालका विविध कम्युनिष्ट पार्टी वफादारहरूको हुनेभए पछि , वैधानिक रुपमा नेपाल कम्युनिष्ट बहुमतको मुलुक बनिसक्यो भन्नुमा कुनै अतिशयोक्ति रहेन भन्दा पनि हुन्छ। हुनत अहिलेका सांसदहरू विना निर्वाचन नै संसदमा पुगेका छन अनि बहुमतका बावजुद तत्काल कम्युनिष्टहरूले प्रधानमन्त्रीको कुर्ची ताकिहाल्लान भन्ने कुरा नहोला , तर पनि सांसद एवं मन्त्रीपदमा समेत बामपन्थिहरुको वर्चस्व हुनुका साथै सरकारका अधिकांश निर्णयहरूमा अधिकारसम्पन्न रहने सुरक्षापरिषद समेत अब बामपन्थीहरुकै नियन्त्रणमा पुग्ने छ भन्ने अब निश्चित जस्तै छ । यस्तोमा आफ्नो उमेर र स्वास्थ्य दुवै कारणले जीर्णकाय बनेका ८५ वर्षीय नेपाली काङ्ग्रेसका वयोवृद्द नेता गिरिजा कोइराला कुनै पनि बेला स्वर्गीय बनेमा समेत सरकारको द्वितीय महत्वपूर्ण भूमिकामा रहेका माओवादी उप प्र म अथवा संगठित बामपन्थी शक्तिले प्रधानमन्त्रीत्वको दावा गर्नु नौलो हुने छैन । अन्तरिम संविधानमा प्रधानमन्त्रीपदलाई लगभग निरंकूश अधिकारहरूले सम्पन्न पारेर जुन स्थितिमा बलियो तुल्लाइएको छ , त्यो व्यवस्थालाई हेर्दा अधिकांश पश्चिमि मुलुकहरू तथा अमेरिका समेतले यही सुगम बाटो हिँडेर नेपालमा बामपन्थिहरूले संवैधानिक शैलिले नै सत्तारोहण गर्ने मात्र नभै ‘कू’ नै गर्ने खतरा रहेको विश्लेषण गरिरहेको विश्वास देखाएका छन । अब हुने भनिएको संविधान सभाको चुनाव भइहाल्यो भने पनि नेपाली वामपन्थीहरूको भीषण घोषित वा अघोषित एलायन्सका सामू मध्यपन्थी नेपाली काङ्ग्रेस र अन्य मध्य र मध्य दक्षिणपन्थी पार्टीहरूका लगि वातावरण गाउँसम्म पुग्न सक्ने खालको रहने छैन, चुनावी नतिजाको ठूलो आशाको कुरो त परै रह्यो भन्ने कुरा पनि यी अन्तर्राष्ट्रीय विज्ञहरूको रहेको देखिएको छ ।
यो डर कहीँ न कहीँ अरुमा पनि घर गरी बसेको देखिन्छ । यही कुरालाई उद्दरण गर्दै नेपालका लागि भारतीय राजदूत शिवशंकर मुखर्जीले “नेपालमा कुन परिवर्तन कुन शैलिले कुन दिशा तर्फ अगाडि बढिरहेको छ आँफूले भेउ नपाएको” बताएका छन । यसरी कतै एकताकाका उग्र कम्युनिष्ट विरोधी मानिने कांग्रेसका कोइराला, राजाको निरंकूश सत्तारोहण पछि राजासंग विच्किएर, माओवादीसंग एकता कायम गरी बहुमत वामपन्थी पार्टीहरूको एलायन्सभएको राजाविरोधी मोर्चाको नेतृत्व गर्दै , विडम्बनापूर्ण तरिकाले कम्युनिष्टहरूलाई नै सत्ताको साँचो वैधानिक रूपमा बुझाएर महाभिनिष्क्रमण गर्दै त छैनन? भन्ने कुरा आज उदारवादी प्रजातन्त्रको पक्षमा उभिनेहरूलाई खड्किरहेको कुरा हुन पुगेको छ । यी उदारवादी प्रजातन्त्र पक्षधरहरू कम्युनिष्टहरू पूर्णरुपमा प्रजातन्त्रवादी हुन भन्ने कुरामा अझै पनि विमति राख्छन अथवा यो ठान्दछन कि आफ्ना रणनीति ,कार्यनीति र यस्तै जालझेलका नीति बोकेर कम्युनिष्टहरू संसदवादी वा बहुलवादी भएर आएका हुन तर यिनीहरूको एजेण्डा अन्तत: एकदलीय साम्यवाद नै हो, जुन कुरा तत् तत् पार्टीहरूले हो नै भन्ने गरेका पनि छन । यस्तो तरिकाको राजनीतिक मूल्याङ्कन भएकाहरूका लागि नेपालको राजनीति अहिले एउटा जटिल कम्युनिष्ट ग्रान्ड डिजाइनमा फँसिसकेको छ र एकमात्र मध्य दक्षिणपन्थी धारको नेतृत्व गर्ने गिरिजा कोइरालाको नेपाली काङ्ग्रेस पार्टीले यस अभियानलाई राम्ररी बोकेर अघि हिँडिरहेको छ जुन कुरा उस्को आत्मघातबाट शुरू भएर विसर्जनमा गएर टुंगिने छ । उता देउवाले नेतृत्व गरेको प्रजातान्त्रिक काङ्ग्रेस र , राप्रपा र सद्बावना पार्टीहरूले बदलिँदो नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा आफ्ना पहिलै हराएका कार्यकर्ताहरूलाई बौराएर चुनावी माहौलमा बलिया शक्तिका रुपमा प्रस्तुत गराउन सक्नेछन बन्ने कुरा स्वयं उनीहरूलाई नै विश्वास छैन कि जस्तो देखिन्छ । मुख्य कुरा हो, कसरी दुर्गम र सुगम हरेक गाऊँ र नेपलका अन्तर कुन्तरमा पुगेर आ-आफ्ना पार्टीका कार्यकर्ताहरूलाई निर्भय चुनावमा भाग लिन लगाउन सकिन्छ र मतदाताहरूलाई मतदान केन्द्र सम्म गएर मतदान गर्न सक्ने बनाउन सकिन्छ । यी दुवै कुराहरू केवल सम्झौताले तर लगाउने सजिला सजिला कुराहरू हैनन। गाउँघर जहाँ अझै निर्भय बाँच्न सकिने स्थिति छैन, त्यहाँ विविध विचार र विचार बोकेका व्यक्तिहरूले निर्वाचन जस्तो तनावपूर्ण जटिल माहौलमा प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने हुनेछ ,त्यहाँ बिगत १२,१३ वर्षको आलो रक्तरंजित कहालीलाई सम्झेर पनि चुनाव चुनाव हुन सक्ने कुरामा ढुक्क हुन निश्चितहरूलाई बाहेक गाह्रै पर्ला । संयुक्त राष्ट्रसंघको सीमित निगरानीले सबैलाई भयरहित माहौल तयार गरिदिनेछ र नेपाल र नेपालीले खोजे जस्तो गणतन्त्र घर बसी बसी भोट हालेकै भरमा नेपालीले प्राप्त गर्नेछन भन्ने कुरा आत्मरतिमा रमाएर कुनै कोइराला वा काङ्ग्रेसले सोचेको छ भने यो केवल उस्को अवशान मात्र हुनेछ अरू केही रूपमा फलदायी हुनेछैन।
तर लेखको उद्देश्य कम्युनिष्टहरूको आलोचना गर्नु हैन । नेपाली जनताले कम्युनिष्टहरूको शासनबाट आफ्नो कल्याण देखेका छन र कम्युनिष्टहरूलाई शाषकको रूपमा चयन गर्न चाहन्छन भने त्यो कुरा कुनै पनि लोकतन्त्रवादीले डर्नु पर्ने विषय हैन । आज निर्वाचन , जनअनुमोदन, जननिर्णय जस्ता शब्दहरू अलि नौलो ठाउँबाट बढि उरालिएको अनि जनताको अदालतमा जाने र परिक्षित बन्ने भन्ने कुरा आज जस्ले जति चर्को रुपमा उठाएपनि ती त एकदमै प्रजातान्त्रिक मूल्यमान्यताका आधार शव्दहरू नै हुन । डर यत्ति कुरा को हो कि, एउटा चुनावले दिएको निर्णयपछि सत्तासिन बन्न आइपुग्ने कम्युनिष्टहरूले पुन: जनअनुमोदित हुँदै शासन गरिरहून र एकदलीय साम्यवादको भवचक्रमा देशको शासन व्यवस्था र देशलाई रुपान्तरण नगरिदेऊन । यदि मुलुक र मुलुकवासीले हालसम्मका शासन व्यवस्थाहरूको देशीय प्रयोगपछि कम्युनिष्ट सत्ताको अभ्यूदयमा आफ्नो कल्याण देखेको छ भने सो को आगमनलाई बाह्य र आन्तरिक डर ,त्रास र षडयन्त्र केही कुराले रोक्न सक्ने छैन । पञ्च र राजाको शासन व्यक्तिपूजाको युग थियो , काङ्ग्रेसकाल केवल दलका लागि मत खसाल्न पाउनु नै प्रजातन्त्र हो भन्ने निष्कर्ष निकाल्ने खालको थियो, त्यहाँ देश रुपान्तरणको कुनै सोच र खाका थिएन । कम्युनिष्टहरूमा अरूलाई गद्दार र षडयन्त्रकारी र दुष्ट देख्ने प्रचुरताका साथै अरू के कुरा छ जनता र मुलुकले भोग्न पाउनु पर्छ ।
भारतको बंगाल प्रान्त बिगत को ३५ ,४० वर्षे कम्युनिष्ट शासनले कतै उठेको छैन अरू गैर कम्युनिष्टराज्यहरूको तुलनामा पनि । आज गरीबीले आक्रान्त ल्याटिन अमेरिकाका अधिकांश मुलुकमा कम्युनिष्टहरू फेरि निर्वाचित भएर फर्किएका छन तर भेनेजुएला बाहेकका राष्ट्रसंग गरीबीको आक्रोश छ तर निवारणको भेनेजुएलियन पेट्रोलियम छैन र ती त्यसै सुस्ताउन वाध्य छन बरू कम्युनिष्ट धङधङीले अमेरिकन सहयोगको कटौतिले अरू प्रताडित बन्न पुगेका छन । नेपालमा पनि अर्ध कम्युनिष्ट एमाले र पूर्ण माओवादी साँस्कृतिक क्रान्तिकालीन उत्साह बोकेको माओवादी कम्युनिष्ट पार्टीको सत्तागमन पक्कै खेलाँची हैन होला । अझ माओवादीले यत्रो लडाईँ , त्रासदि र ध्वंश पछिका आफ्नो उपलव्धिपूर्ण नतिजा लुकेको तासका घोप्टिएका पत्ताहरूलाई खोल्न बाँकि नै छ होला । यिनी दुई मिलेर अरूलाई पनि गाँसगुँस पारेर संगठित बने ( हुनत कम्युनिष्टहरू मिल्लान भन्नु पनि अर्को आश्चर्य नै हो ! ) भने नेपालमा कम्युनिष्टहरू काङ्ग्रेस र अरूलाई समेत तीनचित ख्वाउँदै, अकण्टक राज्यको सर्वेसर्वा बन्न पुग्नेछन, कम्युनिष्टहरूको कामना जस्तै । हुनत नेपालमामिलामा उस्को भूराजनीति नै सर्वेसर्वा भएर ऊभिने गर्छ र धेरै परिवर्तनको बाटोमा तगाराहरू उभिने खतरा पनि उत्तिकै छन। तर पनि के यी परिवर्तनहरू नेपाल र नेपालीको भलो का लागि नै भएको हुनेछन त ? मैले आँफूलाई स्वयं त्यति सकारात्मक आशाका लागि प्रेरित बन्न प्रभावित पार्न सकिरहेको छैन कि जे भइरहेछन ती राम्रैकालागि मात्र भैरहेछन वा अनिष्टकारी । यो आशंका केवल मेरो हरेक कुरालाई स्केप्टिकल भएर हेर्ने सोचको कारण बनेको हो वा हैन मैले बुझ्न सकिरहेकै छैन । जे होस कामना गरौँ ,नेपाल र नेपालीको भविष्य केवल अर्को राजनीतिक प्रयोगको लागि दु:खान्त कथाको पात्रको नियति नबनोस् र सबै राम्रो रहोस् र अन्तमा यो बुद्द वचन - "भवतु सब्ब मंगल !"

Nepal under the surge of Communist tidal wave

Nepal experienced a historic day when the rebel Maoists decided to take part in the peaceful politics after a bloody revolution of 12 years resulted in a negotiation with the ruling mainstream political parties. After a long drawn peace and negotiation process of 8 months, an interim constitution was signed and promulgated that paved the way for the Maoists to send their unelected but party nominated parliamentarians to the legislature for the first time after 13 long years and much bloodshed. This interim parliament which comprises 330 members will function till the much anticipated constituent assembly election takes place within the stipulated months ( before July 2007). This ad hoc state mechanism will take decisions on the gravest of issues to shape the future of this poverty stricken nation. But as the figures go, this is the first time in the history of this Himalayan hitherto kingdom that more than 60% of the parliamentarians will be left oriented or communists. The CPN UML was already a major opposition party in Nepal during the days of democratic governments and together with the Maoists with their substantial members in the house will form a formidable force that will definitely upstage the prime minister Koirala's block even if he would be elected unanimously by all the sides. It has already been realized as a scary fact in certain western political circles that this ominous surge of cumminsts in the parliament together with the demise of Monarchical influence in the nation will further hurl Nepal into that communist fold ending the state into a final/deciding takeover by the communists perhaps led by the Maoists themselves. The democratic forces have already been massively weakened and a likely alliance of the centre right Nepali Congress party is nowhere to be seen in the arena . Had the king still been in influence and NC ,if was made to work for an alliance, could have countered the Communist bloc as a force backed up timely by the greater international community . But the king unable to function erring as an avaricious power seeker who fell prey to his own gamble by trying to resort to absolutism is as clueless as the international community as to which direction are the recent political events in Nepal are heading.

Is Nepal then heading towards the communist absolutism ?

जब इतिहास
मूर्दाहरूको तमसूक बनेर
व्याज असुल्ने बहानामा
मेरो पिंढिमा बास बस्न आउँछ
एउटा भुस्तिघ्रे हरूको बथान लिएर
र खोज्न थाल्छ र बोल्न थाल्छ ,
"तेरा बाउले , खाएको तिर" भनेर
म केवल हतप्रभ बन्न सक्छु
किनभने,
मेरो अपराधी ठहर्‍याएको मृत बाबु
जीवित फर्केर
आफ्नो पिलन्धरे अश्रपूर्ण अनुहारले
न्यायको भिक माग्न सक्नेछैन
त्यसैले , हे आफूलाई
आधुनिक अनि धेरै बुझकी सम्झिनेहरू हो
इतिहास, नारायणी बनिसकेको गण्डकी हो
तिमीले त्यहाँ
सप्तगण्डकीका अलग धारहरू खोज्ने
धृष्टता नगर्नू,
बरू सक्छौ भने ,
तिरमा बाँचेर , वर्षादमा त्राण खोज्नेका लागि
बाँध खोज्नू, रोपाईँ र आउने शरद खोज्नू
भंगाला, गल्छि र बहकिएको अलग धार हैन
बरु महासागर खोज्नू
जहाँ , नदी केवल पानी रहोस्
सतत् निर्झर अनि कञ्चन बगोस् ।।

अस्तु

कृष्ण पौडेल